Xem bản đầy đủ: tại đây
Hoạt động buôn bán động vật hoang dã (ĐVHD) trái pháp luật đang đe dọa nghiêm trọng đến đa dạng sinh học trên toàn cầu, trong đó có Việt Nam - quốc gia được xem là một trong những thị trường tiêu thụ và trung chuyển ĐVHD. Để giải quyết triệt để vấn đề này đòi hỏi một cách tiếp cận toàn diện, bao gồm các nỗ lực như nâng cao thực thi pháp luật, cải cách các quy định pháp lý, triển khai các chiến lược giảm nhu cầu sử dụng có sự tham gia của cộng đồng, tăng cường hợp tác quốc tế và nhiều giải pháp khác. Tuy nhiên, cần giải quyết nguyên nhân gốc rễ của vấn đề: đó là chấm dứt nhu cầu sử dụng đối với các sản phẩm từ ĐVHD trái pháp luật để thực sự thay đổi và duy trì sự thay đổi hành vi của các nhóm đối tượng mục tiêu.
Thay đổi hành vi xã hội (TĐHVXH) được xem là một phương pháp tiếp cận có thể giải quyết vấn đề trên. Bắt nguồn từ lý thuyết về khoa học xã hội, bao gồm xã hội học, nhân chủng học, khoa học hành vi, tâm lý học, và tiếp thị, các can thiệp TĐHVXH sẽ giúp chúng ta hiểu được động cơ thực hiện hành vi hiện tại và làm thế nào để chuyển đổi sang các hành vi khác bền vững hơn. Không chỉ đơn thuần nâng cao nhận thức, TĐHVXH tập trung xác định và giải quyết các yếu tố xã hội, văn hóa và tâm lý phức tạp định hình hành vi tiêu dùng hiện tại và các quyết định/lựa chọn trong lối sống.
Sổ tay này cung cấp các hướng dẫn thực tiễn, các thông tin và lời khuyên giúp người đọc thiết kế, triển khai và đánh giá các can thiệp TĐHVXH, cụ thể là nhằm giảm nhu cầu sử dụng sản phẩm từ ĐVHD trái pháp luật.
Mặc dù Sổ tay này được xây dựng dành riêng cho lĩnh vực bảo tồn ĐVHD tại Việt Nam, phương pháp TĐHVXH có tính linh hoạt cao và có thể được áp dụng hiệu quả trong nhiều lĩnh vực khác khi cần can thiệp thay đổi hành vi, như trong các chiến dịch về y tế cộng đồng, bảo vệ môi trường, thích ứng với biến đổi khí hậu, tiêu dùng bền vững, an toàn giao thông, giảm thiểu và tái chế rác thải.
Ưu điểm của phương pháp này nằm ở tính hệ thống và nền tảng khoa học hành vi. Thay vì đặt ra giả định hiệu quả can thiệp, GIỚI THIỆU VÀ BỐI CẢNH 6 | SỔ TAY HƯỚNG DẪN THỰC HIỆN TRUYỀN THÔNG THAY ĐỔI HÀNH VI XÃ HỘI NHẰM GIẢM NHU CẦU TIÊU THỤ ĐỘNG, THỰC VẬT HOANG DÃ TRÁI PHÁP LUẬT phương pháp này cung cấp hướng dẫn cho người dùng về việc nghiên cứu nhóm mục tiêu, xác định các yếu tố thúc đẩy hành vi, và thiết kế các giải pháp can thiệp dựa trên bằng chứng thực tiễn. Khi được kết hợp với khung giám sát và đánh giá rõ ràng, cách tiếp cận này sẽ hỗ trợ các tổ chức triển khai chiến dịch hiệu quả hơn, đồng thời đo lường tác động một cách chính xác.
Việc áp dụng các kỹ thuật TĐHVXH cho phép đổi mới các mô hình nâng cao nhận thức truyền thống để tạo ra những can thiệp hiệu quả nhằm thúc đẩy thay đổi hành vi bền vững – không chỉ đóng góp vào công tác bảo tồn ĐVHD mà còn có thể ứng dụng giải quyết các thách thức xã hội và môi trường cấp bách mà Việt Nam đang phải đối mặt hiện nay.
